1. Natuurbeheerders en ziekenhuizen samen
Het Nationaal Groenfonds deed in opdracht van het ministerie van Economische Zaken in 2013 onderzoek naar groeninclusieve ziekenhuizen als nieuw verdienmodel voor natuur. Het Groenfonds noemt de uitkomsten verrassend. Twee derde van de Nederlandse ziekenhuizen heeft bouw- en verbouwplannen. De voorbeelden van succesvolle combinaties met groen zijn ruim voorhanden, nationaal en internationaal. Groenfonds-directeur Jean-Paul Schaaij: ‘Mooi is dat de huidige plannen aantonen dat een heel klein deel van het bouwbudget - nog geen half procent - voldoende is om natuur rond het ziekenhuis aan te leggen en langjarig te beheren. Het Tergooiziekenhuis in Hilversum rekent daarbij met een beheertermijn van zelfs honderd jaar.” Het Goois Natuurreservaat verzorgt het beheer van het landgoedachtig terrein. De aantasting als gevolg van de nieuwbouw compenseert het ziekenhuis royaal. Het Groenfonds gaat ziekenhuizen en natuurbeheerders met elkaar in contact brengen. Zie: http://www.-zorg.nl/uploads/1/5/7/2/15723292/groenfondsrapport20natuur20en20zorg.pdf.
Meer voorbeelden
- Een van de eerste grote zorginstellingen die groen inzetten, is ziekenhuis Bernhoven in Uden (N.Br.). De hoofdlocatie van Bernhoven staat in het natuurgebied de Maashorst. “Op deze locatie maken we de schoonheid van de natuur tastbaar en creëren een 'healing environment'. Wij geloven dat deze unieke locatie bijdraagt aan het welzijn van onze patiënten”, aldus de website van Bernhoven. Zie: https://www.bernhoven.nl/over-bernhoven/profiel/huisstijl/
- Ook de nieuwbouw van het Zwolse ziekenhuis Isala, in 2013 geopend, staat in een groene omgeving. Vanaf het begin was landschapsarchitect Jørn Copijn bij de plannen betrokken. Zie ook de site voor groene ziekenhuizen: http://www.groenegezondeziekenhuizen.nl/index.php.
- Landpark Assisie in het Brabantse Biezenmortel behandelt patiënten met stressgerelateerde problemen, zoals burn-out en langdurige stressklachten. Het VitaliteitCentrum van Vitura BV werkt volgens een in Zweden sinds 2002 gehanteerde methode, waarbij deelnemers worden behandeld in specifiek daarvoor ingerichte tuinen. Rond de Zweedse Landbouwuniversiteit SLU Alnarp zijn zulke tuinen aangelegd. Vitura werkt samen met de SLU en met Patrik Grahn, de grondlegger van Nature Assisted Healthcare. Vanaf de start in september 2013 wordt wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd omdat nog niet duidelijk is hoe groen precies ingezet kan worden. Prof. Roukema van de Tilburg University en chirurg van het oncologisch team Elisabeth Ziekenhuis Tilburg, heeft Vitura gevraagd een programma te maken voor het ondersteunen van vrouwen met borstkanker, die herstellen van een behandeling. Vitura heeft met dit project de Natuurprijs 2013 van Groenfonds gewonnen à €10.000. Zie: http://www.landparkassisie.nl.
- Landgoed De Klokkenberg ligt op de overgang van het Mastbos naar het Markdal bij Breda. De belangrijkste inkomstenbron is wonen met zorg voor ouderen. Eigenaar VitalisWoonZorgGroep kocht dit voormalige sanatorium in 2006. Toen had de veertig hectare een landbouwfunctie. Het landschapsplan dat van start ging in 2009 heeft tot doel het oorspronkelijke ontwerp van prof. J.T.P. Bijlhouwer te herstellen. Daarin past natuurlijke begrazing twee maal per jaar door een gescheperde kudde schapen. Omdat Vitalis sinds 2012 vastgoedbeheer niet meer tot de taken rekent, staat het complex leeg en te koop. Zie: http://www.bndestem.nl/regio/breda/landgoed-de-klokkenberg-in-breda-staat-vanaf-vrijdag-in-zijn-geheel-in-de-etalage-fotoalbum-1.5068987
2. Het Pad - Radboud Universiteit Nijmegen
Radboud Universiteit Nijmegen heeft in het kader van een Green Deal een pad ontwikkeld voor mensen met recidiverende depressie, chronische vermoeidheid en burn-out. Het Pad begint in Millingen bij de grens met Duitsland, loopt over de stranden en dijken van de Waal tot aan Slot Loevestein, dan verder langs Merwede, Hollands Diep en Haringvliet om na circa 240 kilometer en ongeveer tien dagen lopen, te eindigen op het strand bij Westhoofd (Vrijheidsduin) aan de Noordzee. Als eersten liepen 33 mensen in september en oktober 2014 Het Pad.
Het Pad onderscheidt zich van alle andere wandelpaden omdat het ontworpen is vanuit een medische intuïtie, namelijk dat mensen beter worden van een tijd lopen door de natuur, uitdagingen aangaan en het vinden van hun weg. Daar is ook wetenschappelijk bewijs voor, aldus de initiatiefnemers. Een onderzoek naar de effecten van een meerdaags wandelpad is echter nog niet systematisch gedaan. Dat doet de Radboud Universiteit samen met het Universitair Medisch Centrum in Nijmegen met steun van zorgverzekeraar Menzis, provincie Gelderland en ministerie van Economische Zaken.
Reinier de Nooij, wetenschapper aan de Radboud Universiteit: “Wat Het Pad uniek maakt, is dat wij systematisch onderzoeken welke effecten meerdere dagen lopen in vrij ruige natuur heeft op het psychisch welbevinden. Gedurende de dagen dat wandelaars Het Pad lopen worden zij begeleid en vragen we hen naar hun ervaringen en psychische gesteldheid.” Een volledig gecontroleerd medisch onderzoek aan Het Pad via een zogenaamde Randomized Controlled Trial begon in 2016 en wordt naar verwachting afgerond in september 2019.
Stichting Het Pad.nu brengt wandelaars met psychische klachten in contact met wetenschappelijk onderzoek en aanbieders van therapie, coaching en overnachtingen. Bronnen: hetpad.nu en http://www.greendeals.nl/wp-content/uploads/2015/04/GD139-Eindrapportage-Het-Pad.pdf en http://www.greendeals.nl/het-pad-gaat-zelfstandig-verder/#sthash.o4iBIGWr.jP1r4iDw.dpuf.
3. Buiten bewegen voor patiënten
Mensen die willen bewegen, steken geld in het abonnement van een sportschool of gaan naar buiten. Hier en daar ontstaan initiatieven die betalen voor het gebruik van natuur en landschap. Zo betaalt een trainster mindfulness voor het gebruik van het natuurgebied Beerschoten bij De Bilt aan eigenaar Utrechts Landschap.
Structureel levert een Biowalk nog geen geld op, maar het initiatief is pril en kan dus groeien. Een Biowalk is een wandeling door een natuurlijke omgeving voor doelgroepen met een gezondheidsklacht. Een groep van 10 á 20 personen krijgt voor een wandeling van maximaal 5 kilometer begeleiding van een zorgprofessional én een natuurgids. Onderweg komen zaken aan de orde die de beleving van de natuur en de wandeling interessant maken en een positieve invloed hebben op de geestelijke en lichamelijke gezondheid van de deelnemers.
Sinds juni 2011 organiseren Ziekenhuis Bernhoven (Uden), IVN en Natuurcentrum Slabroek Biowalks voor mensen met diabetes type 2. Door het meten van de bloedsuikerwaardes aan het begin en het einde van de Biowalk groeit het inzicht in de reactie van het lichaam op de inspanning. Hiermee krijgen patiënten zelfvertrouwen en komen meer in beweging. Begeleiding door een natuurgids maakt de patiënten bewust van wat hun omgeving heeft te bieden, waardoor extra motivatie ontstaat om vaker te bewegen. Dat toenemende bezoek kan leiden tot meer bestedingen in een bezoekerscentrum of een landgoedwinkel. IVN wil het aanbod uitbreiden in samenwerking met ziekenhuizen en huisartsenpraktijken die diabetes-patiënten begeleiden. Zie: https://www.ivn.nl/biowalking/wat-is-biowalking.
De provincie Noord-Brabant heeft samen met ministerie van EZ een onderzoek uitgevoerd naar de vraag hoe biowalking kan worden opgeschaald en door de gezondheidssector zelf opgepakt kan worden. Partners van dit initiatief zijn IVN, provincie Noord-Brabant, Marlie van Santvoort advies en project. Bron: Rapport Verkenning van verbreding Biowalking. Zie: http://tweedenatuur.nl/wp-content/uploads/2016/02/Rapport-biowalking-30-nov.-2016.pdf.
