Interview Caroline en Floris van der Lande, landgoed De Hoevens in Alphen, Noord-Brabant
‘Het is een schilderij dat nooit af is’
Leven van weinig bezoekers. Dat lukt het Kempische landgoed De Hoevens. De extensieve recreatie trekt vooral mensen die passen bij dit gebied en er soms zelfs iets aan toevoegen. Met de inrichting van een natuurbegraafplaats in 2014 legde het landgoed een stevig fundament voor de toekomst.
“Het beheer van dit landgoed is als een schilderij dat nooit af is. Van een intensief akker- en veeteeltbedrijf zijn we langzaam een landgoed aan het creëren dat gericht is op de natuur in haar oorspronkelijke staat. Melkbedrijf en intensieve akkerbouw hebben we in de jaren negentig beëindigd. Nieuwe inkomstenbron is de extensieve recreatie. Die bestaat nu uit een natuurkampeerterrein met veertig plaatsen, zes blokhutten, een tipitent en paardenlogies”, aldus Caroline van der Lande-Vogels, eigenaar van landgoed De Hoevens.
“De verbouwing van een monumentale Vlaamse schuur tot vijfsterren groepsaccommodatie en vergaderruimte volgde in 2005. En in 2016 hebben we het authentieke bakhuisje verbouwd tot vakantiehuisje en B&B voor 2 personen. Ook organiseren we activiteiten zoals stiltewandelingen, yoga, meditatie, natuurfotografie en paardencoaching. De verbinding tussen mens en natuur staat centraal bij alles wat we doen. Bij nieuwe ontwikkelingen kijken we steeds of onze kernwaarden rust, ruimte, stilte en natuur bewaard blijven. Alle activiteiten op De Hoevens doen we in eigen beheer, met een team van medewerkers.” Aldus Floris van der Lande, samen met zijn vrouw Caroline, beheerder van landgoed De Hoevens, gelegen tussen het Brabantse Alphen en Goirle.
Spelende kinderen op het kampeerterrein van De Hoevens. Foto: www.dehoevens.nl
Natuurbegraafplaats
Naast extensieve recreatie heeft De Hoevens nog een economische drager. Floris van der Lande: "Vanuit de wens om op ons eigen landgoed begraven te worden, hebben we na jaren voorbereiding in september 2014 een natuurbegraafplaats geopend. Met een bijzondere afscheidslocatie, vervaardigd van ecologische materialen zoals eikenhout, riet en glas. Voor de aanleg hebben we 15 hectare landbouwgrond omgevormd tot nieuwe natuur. Dankzij de dubbele bestemming van zowel begraafplaats als natuurgebied, kunnen we deze natuur én daarmee het landgoed behouden voor toekomstige gebruikers."
Op De Hoevens komen veel lijnen van mensen en organisaties bij elkaar. Zo werkt het landgoed samen met het Brabants Landschap aan natuurbeheer en recreatie. Boeren snoeien houtwallen voor instandhouding van het hakhout. Biologische boeren laten hun jongvee op de natuurgraslanden grazen. Een imker produceert landgoedhoning.
Medebeheerder Floris van der Lande vult aan: “Met vier aangrenzende landgoederen hebben we stichting De Kempische landgoederen opgericht en een gebiedsplan ontwikkeld voor natuur, landschap, cultuurhistorie en extensieve recreatie. Vanuit deze ervaringen adviseer ik particuliere eigenaren: zorg voor sterke banden met de omgeving, met gemeente, provincie, boeren, ondernemers en bevolking. Een ander advies: maak je niet afhankelijk van één inkomstenbron, zorg voor een rijk scala, maar blijf vasthouden aan je kernwaarden.”
Geen houtoogst
“Bosbouw blijkt hier niet rendabel”, zegt Floris van der Lande: “Ons doel is een gevarieerd bos met hoge natuurwaarden. Dit beheer geeft bijzondere planten en dieren de kans om te gedijen. We oogsten dus geen hout maar ontwikkelen natuurbos. Bezoekers en gebruikers van het landgoed dragen bij aan de instandhouding van al dit moois.”
“We brachten lanen, 25 poelen en 6 kilometer houtwal terug op basis van oude kaarten. Op de akkers van het landgoed worden biologische granen verbouwd. Langs de beek is de bemeste toplaag van het grasland afgeplagd, wat weer kansen geeft aan bijzondere en bijna vergeten planten en dieren. De eerste resultaten zijn er, met de terugkeer van rodelijstsoorten als kleine zonnedauw en moeraswolfsklauw. De bloemrijke graslanden van De Hoevens worden begraasd door Clun Forrest schapen en biologische Lakenvelder koeien. Dit verschralingsbeheer vergroot de soortenrijkdom. In de beekdalgraslanden groeien soorten als moerashertshooi. Ook verbetert het landgoed de ruimte voor bijzondere dieren als de kamsalamander, de heidekikker, het gentiaanblauwtje, de grutto, het korhoen en de roodborsttapuit.”
Agrobiodiversiteit
Landgoed De Hoevens is initiatiefnemer van de stichting Korensla. Deze organisatie streeft naar meer agrobiodiversiteit in de Nederlandse en Belgische Kempen. Het doel van de stichting is om zeldzame graangewassen en karakteristieke akkerkruiden te herintroduceren.
Hiervoor beheert de stichting vijftien hectare akkerreservaat op De Hoevens, met graansoorten als Sint-Jansrogge, zwarte haver, aaltertrosaar, evie, huttentut en boekweit. Door het extensieve beheer krijgen akkeronkruiden als bolderik, korensla, klaproos en korenbloem de kans om te bloeien. Delen van het landgoed worden gebruikt voor biologische teelt van zomertarwe, haver, spelt en gerst. Van de gerst wordt het streekeigen Gageleerbier gebrouwen. De andere granen worden verwerkt tot meel en gebruikt als wintervoer voor koeien.
Van Sint-Jansrogge, dat wordt gemalen door de molens van Hilvarenbeek en Goirle, bakt de lokale bakker koekjes, crackers en kruidkoek. Een dorpsbrouwerij in Chaam brouwt van deze rogge Sint-Jansroggebier. Zowel de bakkersproducten als het bier en de landgoedhoning zijn te koop bij lokale winkels en de VVV.
Geschiedenis
Landgoed De Hoevens kent een lange geschiedenis. De oude grafheuvels op de dekzandruggen langs de beek getuigen van de mensen die hier in de bronstijd leefden. Uit oude aktes blijkt dat Sint-Willibrordus in 709 de gronden van De Hoevens uit een schenking in bezit krijgt. In 739 vermaakt hij ze bij testament aan de Abdij van Echternach die het bezit op zijn beurt in 1175 overdraagt aan de pas gevestigde Abdij van Tongerlo. De Hoevens begint in de 11e eeuw met landbouw. Uit het goed bewaard gebleven archief van de Abdij van Tongerlo blijkt dat hier tijdens de Middeleeuwen grote schaapskuddes worden gehouden.
De Abdij van Tongerlo voert het beheer tot 1798. Het klooster bouwt hier vijf hoevens, waarvan er nu nog twee bestaan: de Nieuwelandse Hoeve uit 1205 en de in vrij oorspronkelijke staat verkerende Grote Hoeve, gebouwd in het begin van de 16e eeuw. De drie andere hoevens gaan verloren door oorlogsgeweld in 1943.
Na de inlijving van Brabant bij het Franse Keizerrijk worden de kloostergronden geconfisqueerd en komen ze in particulier bezit. In 1919 kopen de Tilburgse textielfabrikanten H. en J. Blomjous het landgoed om het te gebruiken als buitenplaats en jachtgebied. Een jaar later bouwt de Tilburgse architect Jan van der Valk een jachtkamer aan de Grote Hoeve, die sindsdien het hart vormt van De Hoevens.
Vanaf 1960 ontwikkelt een bescheiden boerenbedrijf zich tot een grote melkveehouderij met 200 melkkoeien en intensieve akkerbouw. In 1992 komt een einde aan het landbouwbedrijf om ruimte te maken voor natuur en extensieve recreatie. Tegenwoordig woont kleindochter Caroline van der Lande-Vogels met haar gezin op het landgoed. Samen met haar man Floris, werkt zij stap voor stap aan de omvorming naar duurzaam beheer.
Karakteristieken De Hoevens
- Eigendom: Caroline M.A. van der Lande-Vogels. Zij en haar man namen het beheer over in 1990 en wonen er met hun vier kinderen. Zij herbouwden een Vlaamse Schuur voor vergaderingen en groepen. Een bakhuisje verbouwden zij tot B&B.
- Ligging in gemeenten Alphen-Chaam en Goirle.
- Het landgoed telt 190 hectare, waarvan 60 hectare bos/houtwallen/lanen bestaande uit Hollandse en Amerikaanse eiken, beuken, grove dennen, Corsicaanse dennen, linden, in leeftijd variërend van 5 tot ruim 100 jaar.
- Het NSW-landgoed is grotendeels opengesteld.
- De Hoevens is aangesloten bij Gastvrije Landgoederen, Europees Centrum voor Eco en Agro Toerisme en Stichting Natuurkampeerterreinen.
- Vleermuizenkelder sinds 2011.
- Tweedaagse ezelwandeling met overnachting op Natuurkampeerterrein sinds 2015, georganiseerd door stichting De Ezelshoeve.
- Natuurbegraafplaats van 15 hectare sinds 2014 voor grafkisten en urnen, met informatiecentrum en ecologisch gebouw voor afscheidsceremonies en condoleances.
- Aangesloten bij stichting Kempische Landgoederen die streeft naar duurzame exploitatie via samenwerking. De vijf deelnemende landgoederen zijn Nieuwkerk, Gorp & Roovert, De Utrecht, Wellenseind en De Hoevens.
- Meer informatie: dehoevens.nl en natuurbegraafplaatsdehoevens.nl.
Inkomsten
- Verhuur vergader- en groepsaccommodatie, B&B
- Natuurkampeerterrein met staanplaatsen, trekkersveld en blokhutten
- Verpachten van landbouwgrond
- Inkomsten uit natuurbeheer (SNL)
- Verkoop grafrechten en faciliteren uitvaarten op natuurbegraafplaats vanaf voorjaar 2014
Floris van der Lande (1960) doorliep met zijn vrouw Caroline van der Lande-Vogels (1962) de Hogere Hotelschool Maastricht waarna zij in diverse continenten werkten. Caroline van der Lande-Vogels bezit en beheert het landgoed sinds 1984, eerst nog samen met haar moeder en vanaf 1992 samen met haar man Floris.
