33. De vergeten buitenlui
Overheden op diverse niveaus kunnen de rol versterken van 'buitenlui'. Dat zijn eigenaren van minder dan 5 hectare grond. Deze groep van naar schatting 170.000 mensen bezit 282.000 hectare grond, wat goed is voor 9% van het buitengebied. Dat is meer dan Natuurmonumenten en de twaalf Landschappen samen. In regio’s als Twente bestaat al meer dan de helft van de grondeigenaren uit mensen die voor hun inkomen niet afhankelijk zijn van hun grondbezit. De bijdrage van buitenlui aan natuur en landschap kan groter door hen van meer informatie te voorzien over bijvoorbeeld streekeigen beplanting en karakteristieke erfinrichting. Landschapsbeheer Nederland heeft een poging gedaan om deze groep te bereiken, maar stuit op de lage organisatiegraad en het gebrek aan adressen.
Ingenieursbureau Van Nierop begeleidt twee groepen buitenlui. Uit hun praktijk komen vier manieren om de rol van buitenlui te vergroten:
- Gemeenten kunnen buitenlui vrijstellen van onroerendzaakbelasting op natuurgrond op voorwaarde dat de eigenaar zich heeft aangesloten bij een groep van buitenlui. Nu is alleen NSW-gerangschikte grond veelal vrij van OZB-heffing.
- Het ministerie van Financiën zou van de contributie aan een groep van buitenlui een fiscale aftrekpost kunnen maken, door zo’n groep een Anbi-status te geven. Een lid van een groep buitenlui kan dan de contributie aftrekken van de inkomstenbelasting.
- Het ministerie van Financiën zou de BTW op advies en beheer kunnen verlagen van het hoge tarief (21%) naar het lage tarief (9%).
- Groepen maken kostenbesparing mogelijk door het in erfpacht geven van gronden aan een samenwerkingsverband, collectieve verzekeringen voor aansprakelijkheid, brand en storm, ruilverkaveling onder bosbezitters voor grotere aaneengesloten delen, verkoop met eerste recht van andere leden en gezamenlijke machines zoals voor klieven van haardhout. Bronnen: ‘Particulier bosbezit: lust of last? Een rentmeesters perspectief’, Van Nierop & Boomers, januari 2010, Kadaster, CBS en Landschapsbeheer Nederland 2005.
Dit pleidooi uit 2010 sluit aan bij het pleidooi van mr Pieter van Vollenhoven uit 2014 in het rapport op verzoek van staatssecretaris Sharon Dijksma: ‘Monumenten; Inspiratiebron voor natuur?’ Februari 2014. Zie punt 1 van dit thema.
Voorbeeld. Wim Jolink en Thea Zweerink wonen met hun dochter in het buitengebied van Varsseveld en noemen zich ‘paradijsvogels’. Zij hebben van het naastgelegen weiland de toplaag afgevoerd en een poel gegraven. Er ontstond een elzenbroekbos en bloemrijk grasland waar ‘ruim duizend orchideeën’ bloeien. Daarna kochten zij een naburig bosje, waar ze de exoten uithaalden. Daar heeft al een boomvalk gebroed. Zij kochten vervolgens het tussengelegen hooiland. Daar hebben zij de voedselrijke zode verwijderd en enkele poelen gegraven volgens een plan van Staring Advies. Enthousiast geworden door de resultaten gaan ze verder met natuurontwikkeling. Bron: ‘Landschappelijk ondernemen in de Achterhoek – Anne Oosterbaan en André Kaminski, uitgeverij Alterra, februari 2013.
34. Leren van Vlaanderen over buitenlui
In Vlaanderen is meer bekend over buitenlui. Zij bezitten meer dan 600.000 hectare of 60% van de open ruimte waarvan 100.000 hectare privaat bos, 50.000 hectare private natuurgebieden en 450.000 hectare landbouwgronden, waarvan 70.000 hectare grasland voor paarden. Dat meldt Landelijk Vlaanderen, de belangenorganisatie van particuliere bos-, land-, en natuureigenaren. De oppervlakte natuur in Vlaanderen groeide in 2015 met 3315 hectare. Een klein deel, 463 hectare, komt van natuurverenigingen. De grootste groei van de oppervlakte hebben particuliere eigenaren tot stand gebracht, zo blijkt uit cijfers van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB).
Voor Landelijk Vlaanderen is dit de bevestiging van het belang van particulier natuurbeheer. "Hoewel eigenaren minder subsidie ontvangen dan de natuurverenigingen, staan ze in voor een mooie groei van de beheerde oppervlakte natuur", reageert Valérie Vandenabeele namens het Aanspreekpunt Privaat Beheer - Natuur en Bos (APB-NB) dat in 2014 werd opgericht door Landelijk Vlaanderen en de Koepel van Vlaamse Bosgroepen. Het verschil in subsidieverdeling tussen de natuurverenigingen en particuliere beheerders zal weggewerkt worden, belooft verantwoordelijk minister Joke Schauvliege. Landelijk Vlaanderen vreest dat deze gelijkberechtiging op de helling wordt gezet door uitzonderingen en beperkingen. Bron: Vilt.be, 14.04.2016.
35. Kleine stukjes natuur te huur
Boswachter Martine Dubois gaf op 9 juli 2016 de aftrap voor haar natuurproject ‘Mijn stukje natuur’ in Flevoland. Dat deed ze met gedeputeerde Jan Nico Appelman en Martin Jansen, directeur van het Flevo-landschap. Martine Dubois heeft het idee voor ‘Mijn stukje natuur’ bij de provincie ingediend in het kader van het programma Nieuwe Natuur. Met dit programma stelt de provincie Flevoland particulieren en natuurorganisaties in staat toegankelijke natuur te ontwikkelen dicht bij hun eigen woonomgeving.
Het idee van Martine Dubois, dat oorspronkelijk de naam ‘Vierkante meter natuur’ droeg, is een concept om gezinnen, vriendengroepen, instellingen, scholen en wie maar wil in staat te stellen een eigen stukje natuur in te richten en in stand te houden. Er zijn stukken natuurgrond van 2000 m2 beschikbaar. De natuurgrond is voor een periode van minstens 2 jaar te gebruiken. De beheerder betaalt €75 per seizoen voor minimaal acht seizoenen, dus €600. Vooralsnog stelt het Flevo-landschap voor dit project natuurgronden beschikbaar in het Larserbos in Lelystad en in Pampushout in Almere. Bron: Provincie Flevoland, 11/07/16. Meer informatie: mijnstukjenatuur.nl.
