7. Groene stages
Vanaf schooljaar 2011-2012 tot schooljaar 2015-2016 volgden alle leerlingen in het voortgezet onderwijs verplicht een maatschappelijke stage van 30 uur. Na schooljaar 2015-2016 is de maatschappelijke stage niet meer verplicht, maar kunnen scholen hier vrijwillig voor kiezen. “De meeste scholen gaan door”, meldt Wanne Roetmeier van Landschapsbeheer Nederland. “Want het gaat om 30 uur onderwijstijd die scholen anders zelf moeten invullen.”
In groene stages gaan leerlingen aan de slag, buiten in natuur en landschap of rond cultuurhistorisch erfgoed en krijgen opdrachten die nuttig zijn voor de stagebieder.
Het Bosschap, vanaf 2014 VBNE, coördineert het samenwerkingsproject 'Betrokken bij Buiten'. Het aanbod van groene maatschappelijke stages komt onder andere van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, IVN Nederland, Landschapsbeheer Nederland en diverse provinciale Landschappen. Scholieren doen niet alleen onderhoudswerk, maar maken ook een plan voor behoud van de Noordse Woelmuis, maken een maquette voor een betere wandelroute via een enquête onder gebruikers, zetten een publiekscampagne op voor hondenbezitters, organiseren een reeënexcursie, schrijven een marketingplan van streekproducten, bouwen broedhopen voor ringslangen of maken een ontwerp voor een kanoroute.
Op de website van Betrokken bij Buiten staat een stappenplan, een voorbeeld stageovereenkomst, contactpersonen en links naar filmpjes die een indruk geven van een groene maatschappelijke stage. Zie: Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) als opvolger van het Bosschap, betrokkenbijbuiten.nl.
Het Bosschap heeft een overzicht gemaakt van de kosten die gemoeid zijn bij het inzetten van scholieren via een maatschappelijke stage. Het Bosschap komt uit op een bedrag van €4200 voor drie dagen stage van een groep kinderen. In dit bedrag zitten alle kosten, zoals voorbereiding, vrijwilligers, training ‘Omgaan met doelgroepen’ en voorbereiding op locatie. De definitieve kosten kunnen lager uitvallen. Als een groep kinderen vaker terug komt, dalen de voorbereidingskosten aanzienlijk en zal ook de professionele begeleiding minder kunnen, omdat leerkrachten de voorbereiding al hebben gedaan. Ook zal een voorbereiding of training niet elk jaar gevolgd hoeven worden.
De ervaring van het Bosschap is dat de kosten in het beste geval net terug verdiend kunnen worden. De jongeren doen zinnig werk dat anders zelf gedaan of uitbesteed moet worden. Maar de eerste keren valt het veel beheerders tegen hoeveel begeleiding de jongeren nodig hebben. De belangrijkste winst is dus niet zo zeer een financiële dan wel een winst in begrip en draagvlak voor natuurbeheer.
Nieuwe manieren van betrekken van jongeren tussen 12 en 18 jaar vormden het thema van de landelijke bijeenkomst die VBNE organiseerde op 4 februari 2016. Daar vertelde ‘10.000 hours’ hoe het hen lukt om jongeren vrijwilligerswerk te laten doen in ruil voor gratis kaartjes voor dancefestivals. En een docent van een middelbare school liet zien hoe het hem lukt jaarlijks met honderden leerlingen aan de slag te gaan in de natuur.
8. Lespakket ANWB
Met het gratis lespakket Beleef de Natuur van de ANWB leren scholieren van het voortgezet onderwijs over natuur en landschap en gaan ze aan de slag in een nabijgelegen natuurgebied. Het digitale lesmateriaal van Beleef de natuur is beschikbaar in een versie voor vmbo en voor havo/vwo. Schoolse kennis wordt gekoppeld aan ervaringen van de leerlingen zelf. Zo leren ze begrippen als natuurbeheer, natuurbehoud en recreatievoorzieningen, maar ervaren ook door verschillende brillen naar de natuur te kijken. In de verwerkingsopdracht gaan scholieren op onderzoek in de natuur, maken foto’s en een website of zetten een ontdekkingstocht uit.
Het lesmateriaal sluit aan bij het vak aardrijkskunde. Leraren kunnen hun klas gratis aanmelden via de website van de ANWB. Voor docenten is een factsheet beschikbaar en een handleiding. Het lespakket beslaat twee lesuren voor het klassikale deel, inclusief interactief digibord, en ongeveer vier lesuren voor de verwerkingsopdrachten.
Het lespakket kan ook gebruikt worden als voorbereiding op een maatschappelijke stage in de natuur. De ANWB organiseert zulke stages onder de naam Naturewise. Met het onderwijsmateriaal en de stages wil de ANWB jongeren meer bij de natuur betrekken en hen leren over de ecologische en recreatieve functies. Zie: anwb.nl/belangenbehartiging/recreatie/beleef-de-natuur.
Screenshot lesprogramma 'Beleef de Natuur' (ANWB).
