38. Leergeld
Leren van foute investeringen kan ook geld besparen. Martin Vastenhout, directeur van landgoed Schovenhorst in Putten, heeft leergeld betaald, zegt hij. In de rubriek Vruchtbare Initiatieven in De Landeigenaar 1 – 2018 en ‘Ondernemerschap in de sector bos, natuur en landschap’ Rob Hoekstra, Gyrinus advies & interim (in opdracht van InnovatieNetwerk), deed hij zijn verhaal.
39. Zelfvoorziening
Hout uit eigen bos kan verwerkt worden voor eigen gebruik zoals slagbomen, palen en brandhout. Verwarmen met eigen hout in plaats van met gas kan grote besparingen opleveren. Ook kan eigen hout gebruikt worden voor de bouw en het onderhoud van accommodaties zoals schuren en hokken. “Het 18-eeuwse Juffershuis restaureren met eigen hout geeft de horeca extra beleving”, aldus Roel van Gerwen van Landschap Noord-Holland, eigenaar van landgoed Leyduin. Maart 2017 ging het gerestaureerde Juffershuis open als Gasterij Leyduin met een biologisch restaurant, een winkel met streekproducten en twee hotelkamers. De financiering komt van eigenaar Landschap Noord-Holland, zijn Beschermers, provincie Noord-Holland, Nationaal Groenfonds en andere fondsen. Uitbater is Yvette Wink die horeca-ervaring opdeed bij Naardermeer en Oostvaardersplassen.
40. Minder verzekeren
Een aansprakelijkheidsverzekering blijkt afdoende als een boseigenaar aan zijn zorgplicht voldoet, dat wil zeggen regelmatig controleert en gevaarlijke situaties aanpakt. Een rechtsbijstandverzekering afsluiten tegen claims van bezoekers die schade oplopen, lijkt onnodig. Nog nooit heeft een Nederlandse rechter een claim toegewezen omdat iemand een tak op zijn hoofd kreeg of struikelde over een boomwortel. Sterker nog, bezoek aan een bos impliceert dat de bezoeker zich bewust moet zijn van de risico’s, aldus diverse rechterlijke uitspraken. Eén uitzondering geldt bij schade als gevolg van werk van de eigenaar, dus als de beheerder het risico vergroot zonder afdoende te waarschuwen voor gevaar.
De beheerder van landgoed Zoomland in Bergen op Zoom, het Brabants Landschap, moest €1500 betalen aan een vrouw die viel bij het plukken van bramen, heeft de rechtbank in Den Bosch eind 2013 bepaald. De vrouw verliet het wandelpad en viel in een kuil van anderhalve meter diep, met onderin de restanten van een duiker. De vrouw achtte de beheerder aansprakelijk voor de schade. In de berm bij het gat stonden twee onbeschilderde paaltjes van zo'n vijftien centimeter hoog, maar overwoekering door braamtakken maakte de paaltjes onzichtbaar.
Bij de ingang van het terrein melden borden dat het verboden is van paden en wegen af te gaan, iets te beschadigen of mee te nemen. De Bossche rechter vindt het plukken van bramen echter geen 'uitzonderlijke recreatieve activiteit'. De beheerder had daarom moeten voorzien dat bezoekers buiten de gebaande paden zouden treden. De borden en paaltjes wezen volgens de rechter onvoldoende op het gevaar. Zie: http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBOBR:2013:6302.
De VBNE presenteerde in november 2015 een Praktijkadvies boomveiligheid in bos en natuur om helderheid te bieden over mogelijke schade door afbrekende takken of een omvallende boom. De VBNE zet haar visie neer in 5 punten. (1) Regulier beheer is vaak voldoende waarborg. (2) De eigenaar of beheerder maakt een zorgvuldige afweging van beheerdoelstellingen. (3) Boomveiligheid moet praktisch en financieel haalbaar zijn. (4) Niet alle risico’s kunnen weggenomen worden. (5) Gevaarzetting is leidend. Zie: vbne.nl/Uploaded_files/Producten/vbne-boomveiligheid-def.81fdac.pdf.
Werken aan boomveiligheid. Foto: Flickr.
41. Besparingen voor overheden
De FPG noemde in 2013 de schorsing van de natuurverkoop door Staatsbosbeheer “een gemiste kans” om veel belastinggeld te besparen. De toenmalige staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken stopte met de verkoop van grond van Staatsbosbeheer na de veiling begin 2013 van 34 hectare rond het Twentse Daarle. In een verklaring legde de FPG uit: “Staatssecretaris Dijksma wil de natuur meer maatschappelijk verankeren en verbindingen leggen met bestaande en nieuwe economische dragers. Burgers en bedrijven worden nadrukkelijk uitgenodigd om actief bij te dragen. Maar het besluit van Dijksma om geen gronden van Staatsbosbeheer meer te verkopen, werkt remmend op deze gewenste particuliere bijdrage.”
42. Besparen op bodemreiniging
De Leusderheide, oude kleiduivenbanen in Limburg en een voormalige stortplaats in het Natura 2000-gebied De Abtskolk bij Petten (NH) blijken zwaar vervuild. Toch zou sanering meer schade berokkenen dan natuurkwaliteit opleveren, concludeert Arcadis-ecoloog Dolf Logemann na onderzoek. “Maar niet altijd is de conclusie van dergelijk onderzoek dat niets doen het beste is. Soms moet er echt worden gesaneerd.” Zie: arcadis.com/nl/nederland/arcadis-blog/dolf-logemann/duizend-bommen-en-granaten.
43. Besparing door verkoop aan particulier
Het Geldersch Landschap (GLK) bespaart op beheerkosten en ontvangt een bedrag ineens door verkoop van 17 hectare parkbos aan landgoed Wildenborch in Vorden op 1 februari 2016. GLK kreeg in 2000 het parkbos, het Bosket genaamd, in bezit. Voor de eigenaar, stichting de Wildenborch, en voor de bewoners, familie Staring, is de aankoop een lang gekoesterde wens. Zij willen het nieuwe bezit integreren in het totale beheer van huis, tuin en bos.
Directeur-bestuurder GLK, Peter van den Tweel, is blij dat na een lange voorbereidingstijd het parkbos weer wordt toegevoegd aan het landgoed in de Achterhoek. “Stichting de Wildenborch heeft het huis en grootste deel van het landgoed in eigendom en beheert dit met grote zorgvuldigheid. Als ANBI-stichting hebben zij praktisch dezelfde doelstellingen als het Geldersch Landschap.”
Het huidige Huis de Wildenborch kwam tot stand toen Damiaan Staring in 1780 de resterende toren van een middeleeuwse burcht omvormde tot een landhuis. Daarna bewoonde zijn zoon, dichter A.C.W. Staring, de Wildenborch tot zijn dood in 1840. Ook nu nog bewonen en beheren zijn nazaten het landgoed. Zie: wildenborch.nl.
44. Goedkoper riet beschermt Noord-Hollandse kust
Staatsbosbeheer en het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier startten in 2016 een project om Noord-Hollands riet te gebruiken bij de bescherming van de Noord-Hollandse zeekust. Staatsbosbeheer hoeft het riet niet langer te verbranden en krijgt er zelfs geld voor. Het hoogheemraadschap hoeft het riet niet meer over lange transportroutes uit Polen te halen.
Rietschermen vangen stuivend strandzand, waardoor de duinen aangroeien. Het riet in de polder Westzaan is te broos om als dakbedekking te gebruiken en werd tot voor kort verbrand. Het Westzaanse riet biedt dus een duurzamer en goedkoper alternatief voor het Poolse riet.
Medewerkers van het hoogheemraadschap hebben in 2014 zelf een rietschermzetmachine ontwikkeld. Het arbeidsintensieve, handmatige schermzetten verloopt sindsdien veel efficiënter. Met de hand plaatsen 5 man 600 meter rietscherm per dag. Deze zetmachine doet dat in anderhalf uur. Bron: Staatsbosbeheer, 08/03/16.
45. In opkomst: drones
Drones, onbemande kleine vliegtuigjes of helikopters, bieden veel mogelijkheden voor efficiënt natuurbeheer, concluderen Jasprina Kremers & Martijn Boosten (Probos) en David Borgman (Borgman Beheer Advies) in het Probos-Bosbericht 1 van 2017.
Twee voorbeelden
- Voor grootschalig heideherstel hebben Borgman Beheer Advies, Eelerwoude en HiView een vegetatiekartering uitgevoerd met behulp van een drone met een multispectrale sensor die de kroonbedekking van de dennen- en berkenopslag vastlegt. Vervolgens is aan de hand van een hoogtemodel en omrekenfactoren het totale houtige biomassavolume berekend. Dit is gebruikt als input voor een bestek voor het heideherstel. Het alternatief, plotsgewijze veldinventarisatie, bleek niet alleen duurder maar ook aanzienlijk minder accuraat. Met de inzet van de drone is zowel in de voorbereiding als in de uiteindelijke aanbesteding een kostenreductie van meer dan 50% bereikt.
- Drones kunnen zelfs zaden van bomen planten zoals het Engelse bedrijf BioCarbon Engineering doet in grote gebieden na ontbossing. De drones fotograferen het gebied en verzamelen data over reliëf, vegetatie en bodemvochtigheid, waarmee een uitgebreide 3D-kaart van het terrein wordt gemaakt. Op een hoogte van 2 tot 3 meter boven de grond schieten de drones biologisch afbreekbare hulzen met zaadjes en voeding de grond in volgens een geprogrammeerd plantpatroon, indien gewenst met meer boomsoorten. Een drone met 300 hulzen heeft 18 minuten nodig om een hectare te beplanten. De plantsnelheid is minder dan 6 seconden. Het bedrijf plant 1 miljoen bomen per jaar.
Zie: probos.nl/images/pdf/bosberichten/bosberichten2017-01.pdf.
