1. Fondsen met donaties uit streekrekeningen
Grondgedachte van het streekfonds van het Nationaal Landschap Het Groene Woud, tussen ’s-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg: hoe mooier het gebied, hoe meer mensen er komen, hoe meer euro’s er binnen komen om het gebied te verfraaien met houtwallen, poelen, wegkruizen en kapellen. Via een combinatie van streekrekening, streekproducten, streekdiensten en gebiedscertificering stroomt er geld naar het Groene Woud Streekfonds. Bijna honderd bedrijven mogen in het Groene Woud het logo gebruiken, omdat zij voldoen aan de eisen van het Gebiedscertificaat. Als die bedrijven deelnemen aan de streekrekening van de Rabobank, levert dat extra punten op voor het certificaat. Het Groene Woud Streekfonds besteedt jaarlijks minimaal €200.000. Dit bedrag is voor de helft afkomstig van bedrijven en voor de andere helft van de Rabobank. Bron: Geert van der Veer, Praedium BV, Veghel. Zie: hetgroenewoud.com.
Achtergronden en voorbeelden
- De Vereniging Nederland Cultuurlandschap (VNC) heeft het Landschapsfonds Ooijpolder-Groesbeek opgezet. De eerste donatie à €1,6 miljoen kwam van de Postcodeloterij. Dat bedrag is verdrievoudigd via het ministerie Infrastructuur & Milieu, provincie Gelderland, gemeenten Ubbergen en Nijmegen, waterschap Rivierenland, een ontgronder die bijdraagt in natura, aangevuld met de bonusrente (5%) van de Rabobank Streekrekening (startinleg 2010 €6 miljoen). Uit de rente van dit Landschapsfonds betaalt de stichting Landschapskapitaal boeren en particulieren voor aanleg en beheer, en voor de inzet van hun grond. Voor de eerste 500 hectare in de Ooijpolder is begin 2010 een uitvoeringsprogramma vastgesteld. Zie: landschapskapitaal.nl.
- Streekfonds Flevoland ontving in 2013 €80.000 uit de streekrekening van de Rabobanken van Flevoland. Dit bedrag gaat naar projecten die bijdragen aan natuur, landschap en cultuurhistorie in Flevoland. “Dankzij de eerste cheque hebben we in 2012 meer dan tien projecten mogelijk gemaakt”, zegt Ernst Cramer, voorzitter van Streekfonds Flevoland. “Bijzonder aan het Streekfonds is dat we dit doen met private financiering en dat iedereen projecten kan aanmelden. We zien de betrokkenheid van de inwoners van Flevoland groeien.” Aanmeldingen moeten bijdragen aan duurzaamheid, landschap, natuur of cultuurhistorie. Het bestuur van het Streekfonds Flevoland beoordeelt de projecten. Landschapsbeheer Flevoland en het Flevo-landschap begeleiden de uitvoering. Streekfonds Flevoland is onafhankelijk van overheidssubsidie. Zie: streekfondsflevoland.nl.
- Het Streekfonds Waterland ging op 22 april 2016 van start als burgerinitiatief. Het fonds zet zich in voor behoud van het open landschap en versterking van de natuur. Voorzitter Hans Abma: "We hopen te kunnen uitgroeien tot een platform van allerlei grote en kleine initiatieven." Met steun van de provincie Noord-Holland en de Rabobank beschikt het bestuur over een bescheiden startkapitaal. Bron: Parool, 22/04/16. Zie: streekfondswaterland.nl/streekrekening-2.
2. Streekrekening voor landschappen
Soms kiest een Rabobank niet voor een streekfonds maar voor een terreinbeherende organisatie, zoals het Groninger Landschap. De stichting heeft in 2012 van de vier Groningse Rabobanken €25.000 gekregen. Dat is de bonusrente op het spaarbedrag van bedrijven en instellingen in de provincie Groningen op een streekrekening. Het Groninger Landschap gebruikt het geld voor jeugdeducatie. De ambitie van Het Groninger Landschap is om ieder schoolkind uit Groningen kennis te laten maken met de natuur in de directe omgeving.
De vier Rabobanken in de provincie Groningen startten in 2012 met een streekrekening voor het Groninger Landschap. In 2012 heeft het Groninger Landschap ruim 5000 kinderen bereikt door les te geven op 45 scholen (dat is 15% van alle basisscholen in de provincie Groningen). Ruim 1300 leerlingen bezochten een bezoekerscentrum. Zie bv: bedrijvigwesterkwartier.nl/site/rabobank-noordenveld-west-groningen.
3. Agrarische groenfondsen
Agrarische groenfondsen krijgen hun geld van overheden en van compensatieregelingen. Het eerste agrarische groenfonds, Midden-Delfland, begon met stortingen van drie gemeenten. Midden-Delfland, Delft en Den Haag brachten samen €8 miljoen in. Meer geld komt binnen als compensatie van nieuwe bedrijventerreinen (€4,50 per vierkante meter) en van nieuwbouw (€1361 per woning).
Dankzij deze stortingen is dit fonds een van de weinige streekfondsen in het land dat activiteiten kan financieren uit de opbrengsten van het gestorte kapitaal zonder het oorspronkelijke bedrag aan te spreken.
Rabobank Zuid-Holland Midden heeft in 2012 een streekrekening geopend waar het fonds jaarlijks een bedrag van ontvangt. Het fonds is opgezet met agrarische natuurvereniging Vockestaert, landbouworganisatie WLTO en de drie gemeenten. Het bestuur bestaat uit wethouders van vier deelnemende gemeenten.
Dit fonds kreeg in 2006 als eerste toestemming van de Europese Commissie om de 76 agrariërs in het gebied te belonen voor hun bijdragen aan natuur en biodiversiteit, landschap, cultuurhistorie en toegankelijkheid. Dat doet het groenfonds via contracten met een looptijd van zes jaar.
De beloning is gebaseerd op een puntensysteem dat uit drie boxen bestaat. De eerste bevat algemene voorwaarden zonder betaling, als een regionale invulling van een goede landbouwpraktijk. De tweede box bevat zeven maatregelen die samen de basislandschapspremie van €150 per hectare opleveren, gericht op instandhouding en versterking van het open weidegebied. De derde box bevat veertig afzonderlijke maatregelen die voor beloning in aanmerking komen. Elk punt levert €10 op. De beloning kan per bedrijf oplopen tot €8000.
Boeren en de agrarische natuurvereniging Vockestaert beheren met koeien en een schaapskudde 300 hectare natuur- en recreatiegebied aan de zuidrand. De KNNV-afdeling Delfland signaleert een positieve bijdrage van het beheer op de soortenrijkdom van het gebied. Zie: groenfondsmiddendelfland.nl.
4. Streekfondsen met andere inkomsten
De provincie Groningen gaf in 2013 een subsidie van €45.000 aan het Gebiedsfonds Westerwolde, met de belofte elk jaar €20.000 te geven voor behoud van het landschap. Het eerste project van het Gebiedsfonds is verder herstel van het beekdal van de Ruiten Aa. Het beekdal wordt gevarieerder, kleurrijker en de beek gaat meer kronkelen. De subsidie dekt deels de aanloopkosten van het fonds, zoals fondsenwerving, voorlichting en promotie. Het Gebiedsfonds is een initiatief van de gebiedscommissie Westerwolde, een samenwerking van de gemeenten Bellingwedde, Stadskanaal en Vlagtwedde, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, het waterschap Hunze en Aa’s en enkele toeristische ondernemers. Deze commissie zet het werk voort van de herinrichting Oost-Groningen en de Gronings-Drentse Veenkoloniën.
Voorbeelden en achtergronden
- Het Veluwefonds bestaat sinds 2012. Voorzitter Jan van Muyden, tot 2014 wethouder van de gemeente Voorst, wil overheden, particulieren en bedrijven bij elkaar brengen ten bate van het Nationaal Landschap de Veluwe, veel groter dus dan de Nationale Parken De Hoge Veluwe en Veluwezoom.
De vier voortrekkers van het Veluwe Collectief, Jan van Muyden, Joop van Nuijs, Hennie Beelen en Harriet Tiemens, hebben de stichting Veluwefonds opgericht. Het Veluwe Collectief is een samenwerking van ondernemers, bewoners, maatschappelijke organisaties en lokale overheden die zich inzetten voor duurzame ontwikkeling van hun gebied.
Het plan voor een Veluwefonds bestond al enkele jaren. De noodzaak kwam in een stroomversnelling door de opheffing in 2011 van de Veluwecommissie door de provincie. De Veluwe verloor daarmee zijn regionale samenwerkingsverband. De provincie Gelderland heeft budget beschikbaar gesteld om een Plan van Aanpak te maken ter promotie en marketing voor de zeven Gelderse Nationale Landschappen, dus ook voor de Veluwe.
In het bestuur van het Veluwe Collectief zitten onder meer de directeuren van koffiebranderij Peeze en Vadesto Outdoor Adventure. Veluwse bedrijven variërend van industrie tot recreatie, food en wellness en maatschappelijke organisaties werken samen met gemeenten als Voorst, Rheden, Epe, Brummen. Zie: veluwefonds.nl en rheden.nieuws.nl/nieuws/28883/veluwe-collectief-moet-veluwe-nieuwe-impuls-geven. - Windpark Fryslân stort gedurende 20 jaar jaarlijks €500.000, dus in totaal €10 miljoen, in een omgevingsfonds dat de negatieve effecten van het windpark langs het IJsselmeer moet compenseren. Dat staat in een overeenkomst met de gemeente Súdwest-Fryslân. Inwoners en ondernemers hebben gepleit voor compensatie. Ze vrezen dat het windpark schadelijke gevolgen heeft voor natuur, visstand, recreatie en toerisme. Ondernemers, particulieren, natuur- en milieuorganisaties en dorpsverenigingen in de directe omgeving kunnen een beroep doen op het fonds. De stortingen beginnen zodra het windpark stroom produceert, naar verwachting in 2020. Bron: Leeuwarder Courant en Omroep Friesland, 23/09/16. Zie: omropfryslan.nl/nieuws/668513-windpark-fryslan-compenseert-omwonenden-met-10-miljoen-euro en windparkfryslan.nl/downloads.
- Landschap Overijssel en het Drents Landschap hebben in 2013 het Reestfonds opgericht. Doel is met donaties gronden aan te kopen zodat het waterpeil van de Reest omhoog kan. Zie: landschapoverijssel.nl/reestactie2015.
