Belastingplan 2023: Tweede Kamer stelt vragen bij fiscale druk op landelijk gebied
Afgelopen maandag werd het Belastingplan 2023 besproken in de Tweede Kamercommissie Financiën. Naast in algemene zin belasting te verschuiven van arbeid naar vermogen, wordt in het Belastingplan onder andere Box 3 verzwaard, en onderzoek naar oneigenlijk gebruik van de Natuurschoonwet (NSW) en de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) aangekondigd. FPG heeft in aanloop naar het debat haar zorgpunten en inzet daarop gedeeld met Tweede Kamerleden en het ministerie. Het uitgangspunt van het Kabinet moet volgens FPG zijn dat fiscaal beleid de aanstaande transitie in het landelijk gebied stimuleert in plaats van belemmert. Verschillende Kamerleden brachten dit in het debat in.
Kritische vragen over Box 3
Een aantal Kamerleden stelden dan ook kritische vragen aan Staatssecretaris van Rij. Deze gingen over onder ander de scheve situatie voor particuliere verpachters waarbij Box 3-heffingen hoger zijn dan de gestelde pachtnormen door de overheid, maar ook over de belastbaarheid van uitkoopvergoedingen in het kader van de gebiedsgerichte aanpak, en of het onderbrengen van bijvoorbeeld grond onder “overige beleggingen” in Box 3 een toets van de Hoge Raad wel doorstaat. Op 31 oktober vindt een tweede bespreking van het belastingplan 2023 plaats waarbij vooraf schriftelijk antwoord door de Staatssecretaris wordt gegeven.
Remkes: Fiscale belemmeringen weghalen in landelijk gebied
Het uitgangspunt dat fiscaal beleid de transitie in het landelijk gebied moet stimuleren in plaats van belemmeren, is ook terug te vinden in het advies “Wat wel kan” van Johan Remkes waar in geadviseerd wordt belemmeringen weg te nemen en pachtregelgeving ook tegen het licht te houden. FPG sprak hierover met hem in augustus. Het Kabinet lijkt deze aanbeveling in de Kamerbrief van 14 oktober 2022 ook te onderschrijven, en wint juridisch advies in naar de mogelijkheden.
BOR, landbouwvrijstelling en NSW: geen oneigenlijk gebruik
Fiscale regelingen als de BOR en de NSW staan op de lijst om te onderzoeken door de op doelmatigheid en oneigenlijk gebruik. Ook de landbouwvrijstelling wordt binnen afzienbare tijd geëvalueerd. Daarnaast krijgt de lang aangekondigde hervorming van het Box 3 stelsel vorm na 2026. De FPG benadrukt dat de BOR voor familiebedrijven cruciaal is om deze te kunnen overdragen naar een volgende generatie. Natuurlijk wil ook FPG geen oneigenlijk gebruik waarover in onderliggende rapporten van het belastingplan wordt gerept, echter dat kan geen reden zijn de hele BOR overboord te zetten.
De landbouwvrijstelling is eveneens belangrijk voor bedrijfsoverdrachten. De waardestijging van agrarische grond betreft voor een belangrijk deel inflatie. Het is onredelijk daarover te worden afgerekend. Daar komt bij dat de angel in de landbouwvrijstelling in het verleden er al uit gehaald is doordat waardestijging door bestemmingsverandering reeds is belast. Er is dus geen enkele goede reden volgens FPG om de landbouwvrijstelling ter discussie te stellen. Datzelfde vindt FPG over de NSW. Deze is kort geleden geëvalueerd en aangescherpt. FPG is daarbij intensief betrokken geweest, en samen met ministerie en Kamer heeft dit in 2021 geleid tot toekomstigbestendige wetgeving dat oneigenlijk gebruik tegengaat.
Box 3 blijft hoofdpijndossier
De vermogensrendementsheffing op particuliere landbouwgrond blijft een hoofdpijndossier. Het daadwerkelijke rendement staat niet in verhouding tot de belastingheffing. FPG vindt de keuze om landbouwgrond in box 3, samen met obligaties, aandelen en vastgoed onder te brengen onder de categorie ‘overige beleggingen’ niet juist. Het rendement op landbouwgrond is onvergelijkbaar met dat van andere vermogensbestanddelen. De belastingheffing overstijgt in veel gevallen het verschil tussen de pachtopbrengsten en de kosten zoals waterschapslasten die voor rekening komen van de verpachter.
Daar komt bij dat de financiering van landbouwgrond een doorslaggevende factor is voor de transitie in het landelijk gebied. In essentie komt die er op neer dat in veel landbouwgebieden nabij Natura2000 gebieden het grondgebruik zal veranderen naar meer extensief, grondgebonden en natuurgericht gebruik. De blijvende ondernemers hebben dan meer grond nodig en vragen zich af hoe dat te financieren. Particulieren eigenaren kunnen daarin een belangrijk rol spelen maar dan mogen fiscale regelingen dat niet belemmeren. Dat is nu wel wat dreigt te gebeuren.
FPG heeft dan ook voorgesteld om landbouwgrond en NSW-opstallen uit te zonderen in Box 3, in lijn met bos- en natuurgrond. Dat voorkomt dat financiële middelen uit het landelijk gebied op een grote hoop in de belastingkist terecht komen.
Als alternatief stelt FPG voor om te kijken naar andere knoppen om de belastingdruk te verlagen in Box 3 voor particuliere verpachters. Hierbij kan gedacht worden aan het verlagen van de normwaarde. Die is nu 60%, maar gezien het veel lagere rendement en de gebrekkige werking van de waarderingssystematiek met weinig transacties is het te billijken dit percentage substantieel te verlagen.
Nieuw Box 3 stelsel: belast vermogenswinst & haal inflatie eruit
Bovenstaande discussie gaat over veranderingen in de huidige box 3. Met een uitzondering voor NSW-opstallen en landbouwgronden zou de oplossing ook zijn gevonden voor het nieuwe stelsel vanaf 2026. Desalniettemin vindt FPG dat vermogenswinst als uitgangspunt moet worden genomen in de nieuwe Box 3 in plaats van vermogensaanwas waarop lijkt te worden aangestuurd. Dit voorkomt namelijk jaarlijkse onnodige administratieve lasten en stimuleert duurzaam bezit.
