EU bossenstrategie in klimaatpakket mist verdienmodel

De Europese Commissie heeft vrijdag 16 juli haar EU bossenstrategie 2030 gepresenteerd als onderdeel van het grotere klimaatpakket (Fit for 55) dat Eurocommissaris Frans Timmermans woensdag 14 juli uitbracht. Ondanks de forse ambities en de positieve rol die wordt toegedicht aan boseigenaren, plaatst FPG samen met haar Europese koepel ELO grote vraagtekens bij de praktische uitvoerbaarheid van en het benodigde draagvlak voor deze strategie.

12 acties volgen uit strategie

De Europese strategie wil de meest klimaat- en biodiversiteitsvriendelijke bosbeheerpraktijken stimuleren. Daarnaast benadrukt het de noodzaak om het gebruik van houtachtige biomassa binnen duurzaamheidsgrenzen te houden. En het moedigt grondstofzuinig gebruik van hout aan in overeenstemming met het cascaderingsbeginsel. De strategie bestaat uit een twaalftal acties van de Europese Commissie, beginnend in december 2021. FPG en ELO denken graag meer over de verdere uitrol, maar hebben stevige kritiek op de vormgeving van doelen en de beoogde maatregelen tot zover.

Eenzijdige kijk op bossen

Belangrijkste kritiek is de eenzijdige inzet op de ecologische weerbaarheid van bos en maatregelen zoals de aangekondigde strikte beperkingen voor “primaire” en “old-growth-bossen”. De strategie van de Europese Commissie lijkt vooral om zoveel mogelijk op passief bosbeheer aan te sturen. Dat leidt echter niet tot perspectief voor de Europese bossen en haar eigenaren, zo is de stellige overtuiging van FPG. De ecologische functie van bossen vergroten is alleen mogelijk door inzet op de multifunctionaliteit van bossen. Bomen zijn niet alleen koolstofvastleggers, maar hebben ook een functie in de vorm van hout, papier, verpakking of energie. Dat wordt niet duidelijk onderkend en de discussie wordt plat geslagen door de eenzijdige kijk van de Europese Commissie.

Particuliere boseigenaren hebben de sleutel

Particuliere grondeigenaren, zoals landgoederen, spelen een cruciale rol in de doelstellingen van de Europese Commissie om in 2030 3 miljard extra bomen te hebben geplant. De meerderheid van het bos in Europa wordt door particulieren beheerd. FPG en ELO zien tegenover de grotere rol voor eigenaren en hoge doelstellingen geen duidelijk verdienmodel staan. De verdiensten uit houtproductie lijken met deze plannen verder te worden ingeperkt. Uit een eerder onderzoek blijkt dat in Nederland particuliere boseigenaren 40% van beheerskosten dekken door opbrengsten uit houtproductie. Houtproducten zijn daarbij ook steeds waardevoller in het kader van circulair bouwen en dienen een breder doel. De Europese Commissie roept de lidstaten op om vanuit het GLB gelden te ontsluiten voor bosbeheer, maar dat is niet realistisch. FPG heeft keer op keer gewezen op de opgeschroefde ambities in het GLB tegenover het dalende budget hiervoor in Nederland.

Instrumenten tegen klimaatrisico bos nodig

Klimaatverandering is een uitdaging voor de samenleving maar daarmee ook zeer zeker voor boseigenaren en -beheerders. In de EU strategie wordt vooral over de risico’s voor de samenleving gesproken, maar tegelijkertijd groeien de risico's in het bos door klimaatverandering en dragen sommige ambities zoals verdichting van het bos juist hier aan bij. Bijvoorbeeld bij het fenomeen brandgevaar. Ook is het mislukken van boomaanplant ook niet onwaarschijnlijk in de huidige veranderende klimatologische omstandigheden. FPG vindt dat de overheid hier meer rekenschap voor moet geven bij de uitwerking van de plannen.