Verkiezingen 2021 - D66: "Trots dat de visie over kringlooplandbouw de kern is geworden van het Kabinetsbeleid."
In de aanloop naar de verkiezingen op 17 maart publiceert FPG individuele interviews met 5 Kamerleden en Minister Schouten. Het tweede interview is met D66 Kamerlid Tjeerd de Groot. Hij staat nummer 8 op de kandidatenlijst van D66. De interviews zijn verwerkt in een verkiezingsspecial in de volgende editie van De Landeigenaar.
Belangrijke thema’s voor grondeigenaren en beheerders passeren de revue in de interviews. Zo kunt u 17 maart een geïnformeerde keuze maken! Deze interviewreeks volgt op eerdere inspanningen van FPG in het kader van de verkiezingen met het FPG verkiezingspamflet.
Terugblik
We kijken kort terug naar de afgelopen regeerperiode op het gebied van landbouw en natuur. Wat heeft u bereikt?
De Groot: Ik ben de politiek ingegaan als zij-instromer. Met het doel om een nieuwe lange termijn visie voor de voedselproductie neer te zetten. Het huidige model is problematisch, niet meer houdbaar, zoals dit Kabinet ook zegt. Ik ben er trots op dat de visie over kringlooplandbouw de kern is geworden van het Kabinetsbeleid.
Grondgebondenheid is een belangrijk element van deze visie, maar kringlooplandbouw gaat een stap verder. Je geeft geen eten meer aan dieren dat mensen ook kunnen eten. Je gebruikt geen vruchtbaar land om veevoeder te verbouwen. Je houdt dieren op marginale gronden en je voert ze reststromen. Als je grond gebruikt voor mais dan is dat nog steeds een inefficiënt gebruik van de aarde. Je hebt altijd een nadelige conversiefactor.
Ruimtedruk en onteigening
In 2020 legde de stikstofcrisis opnieuw de grootste spanning in Nederland bloot, ruimtegebrek. Deze crisis heeft de natuur-, klimaat-, en woningbouwopgave verzwaard voor Nederland en komt bovenop de nodige energietransitie. Dit is een enorme verantwoordelijkheid voor particuliere eigenaren in het buitengebied die 2/3e van de grond beheren. Hoe kijkt u aan tegen deze uitdagingen?
De Groot: Veel discussies zijn terug te voeren op een strijd om de ruimte in Nederland. Nederland is natuurlijk zeer dichtbevolkt. Alle partijen hebben grote ambities als het gaat om woningbouw. Daarnaast is onze natuur teruggebracht tot onder een minimum van wat je wettelijk wil en moet. We willen ruimte voor openbaar vervoer, wegen, recreatie en dat alles hebben we eigenlijk gedaan door steeds meer functies te scheiden. We zetten bijna overal, zelfs letterlijk, hekjes tussen. Dat versterkt die strijd nog meer. Ik zie belangrijke oplossingen in het combineren van functies. Dat geldt zeker voor jullie leden, waar je biodiversiteit kunt combineren met duurzame landbouwmethoden. Het hoeft voor D66 niet per se allemaal “natuur-natuur” te zijn. Er zit een oplossing in het slim combineren van functies waardoor je zaken toch iets minder intensief, dat wel, maar wel op een slimme manier combineert. En daardoor kunnen schone lucht, schoon water, biodiversiteit en voedselproductie heel goed samen gaan.
Juist die lange termijn visie van kringlooplandbouw lost de problemen op. Als die wordt uitgevoerd geeft dat planningszekerheid aan boeren en landeigenaren. We moeten wel aan de slag, want hij bestaat nu vooral op papier in alle eerlijkheid. Als je beoogde transitie aangaat, kun je ook van veel huidige wetgeving af. Veel wetgeving is nu tegenstrijdig en knellend op bedrijfsniveau. Dat komt omdat die huidige wetgeving eigenlijk bedoeld is om de scherpe kantjes van het huidige systeem, dat te intensief is, eraf te halen. Als het hele systeem duurzamer is dan heb je die wetgeving niet meer nodig en biedt je ook zekerheid dat boeren en landeigenaren gewoon weer boer kunnen zijn.
Ten aanzien van onteigening, zie je dat veel boeren zelf al willen stoppen. En als dat boeren zijn in de omgeving van natura2000 dan kun je met die vrijgekomen grond invulling geven aan de extensivering. D66 is ervoor om dat eerst vrijwillig te doen. Dat is slimmer, sneller en goedkoper. We hadden een discussie over de piekbelasters, , daarover hebben we wel gezegde tegen de minister. Ga bij die mensen langs met “an offer you can’t refuse.”
Investering in natuurbeheer en de grondeigenaar
Het programma Natuur is in 2020 vastgesteld tussen provincies en het Rijk met een substantiële impuls voor in natuurbeheer voor de komende 10 jaar. Wat zijn de prioriteiten voor uw partij bij natuurbeheer? En wat verwacht u van grondeigenaren en beheerders?
De Groot: dit is een verdubbeling van het natuurbudget in de komende 10 jaar. Maar als we alleen dit doen dan gaan we het niet redden, want dan krijgt de natuur niet de kans om te herstellen. Omdat je maatregelen neemt terwijl de stikstof of ammoniakkraan blijft openstaan. Je zult tegelijkertijd met bronmaatregelen zorgen dat de ammoniakuitstoot naar beneden gaat. Dat is heel belangrijk. Anders ben je alleen maar aan het plaggen en komen die grassen weer terug. Dat is dweilen met de kraan open. Daar moeten we voor oppassen. Ik ben er erg voor om boeren en landeigenaren een rol daarin te geven, zeker in de overgangszones rondom natuurgebieden. Daar moeten we natuurinclusieve vormen van grondgebonden landbouw stimuleren. Zodat je de natuur op die manier robuuster maakt en de afstand tussen veehouderijen en natuur vergroot.
In overgangszones ga je functies combineren. Met een hogere waterstand werken, water vasthouden. Daarmee kun je heel veel biodiversiteit in die gebieden creëren en tegelijkertijd voor de natuur een overgangszone creëren. Particuliere eigenaren moeten vergelijkbaar betrokken worden als TBO's. Het gaat uiteindelijk om de doelen realiseren.
Pacht en fiscaliteit
Pacht is een belangrijk hulpmiddel voor bedrijfsontwikkeling van boerenbedrijven en het kan verduurzaming bevorderen. In Nederland wordt 480.000 hectare verpacht, dat is meer dan een kwart van de landbouwgrond. Het aandeel langdurige pacht daalt daarbij al jaren. Dit is een gevolg van een onrendabele prijs (door pachtnormen) voor verpachters, teveel rechtsbescherming voor zittende pachters, en beperkte mogelijkheden om afspraken te maken over duurzaam grondgebruik. Dit is een probleem voor startende ondernemers die grond nodig hebben en het vertraagt de transitie in de landbouw. Daarbij wordt door de stijgende vermogensrendementsheffing voor particulieren het financieel steeds onaantrekkelijker. Hoe denkt u pacht weer aantrekkelijk te maken? Hoe wilt u rentmeesterschap en groen ondernemen (fiscaal) stimuleren?
De Groot: Ik ben met het idee gekomen om met een grondpaspoort te komen. Vooral bij kortdurende pacht is dat van belang. Je geeft in dat paspoort het organisch stofgehalte op en bijvoorbeeld de grondwaterstand en het middelengebruik op die grond. Dat geef je mee aan je pachter als voorwaarde. Hiermee kan je voorkomen dat land wordt gebruikt voor bloembollen of vollegrondsgroente op gronden waar je dat niet wil. Het paspoort geeft niet alleen de economische waarde, maar ook eigenlijk de staat van de grond weer bij pacht. Als verhuurder van een huis spreek je ook de staat van het verhuurde vast met de huurder. Daarmee hebben we de laatste jaren lopen lobbyen richting de minister. Om het te verbinden aan de pacht en zo afspraken te maken over het gebruik van grond. D66 wil dat je als verpachter ook voor langjarige pacht dit soort afspraken kan maken.
Ik ben bekend met de belastingproblematiek van particuliere grondeigenaren. Veel beleggers hebben op dit moment te maken met lage rendementen. Voor spaargeld is de belasting op vermogen laag en belasting in box 3 voor vermogens relatief hoog. Daar wordt wel aan gewerkt. Een versoepeld regime van box 3 door Staatssecretaris Vijlbrief is een stap, al biedt dit in alle eerlijkheid niet veel soelaas voor grotere particuliere grondeigenaren op dit moment. Laten we daar maar een keer over doorpraten in de komende maanden.
De toekomst
Tot slot een vraag over de toekomst. In 2030 willen we allemaal duurzamer en groener produceren terwijl we de natuurbescherming in Nederland naar een hoger niveau willen tillen. Hoe onderscheidt uw partij zich van de anderen richting 2030 bij deze ambitie?
De Groot: Ik denk juist dat er grote overeenkomsten zijn tussen politieke partijen. Alle partijen willen een nieuwe toekomst vaststellen voor de voedselproductie in Nederland. Daar is breed draagvlak voor. Natuurlijk zijn er accentverschillen hóe je dat doet. Het is duidelijk dat we tegen allerlei problemen aanlopen door de grenzen die er nou eenmaal zijn als het gaat om schone lucht, schoon water en ruimtegebruik. Daarom komt er in de komende maanden ook een landbouwakkoord met alle betrokken maatschappelijke organisaties zoals afgesproken bij de stikstofwet.
Waar D66 zal voor strijden is dat je echt naar een andere landbouw gaat en vooral aandacht besteed aan verdienmodellen die daarbij horen. Dat je die nieuwe vorm van kringlooplandbouw echt concreet maakt voor boeren en landeigenaren. Ik zou graag voorbeelden zien van kringlooplandbouw bij jullie leden en praten over verdienmodellen.
