Ambities en doelen bosstrategie nog zonder middelen

Op 3 februari 2020 publiceerde Minister Schouten de ambities en doelen voor de bossenstrategie die ze samen met de provincies ontwikkelt. De uiteindelijke bossenstrategie zelf voorziet de minister pas over een half jaar. Daarin gaat het dan om een uitvoeringsprogramma en de daarbij behorende instrumenten. Ook zal er dan meer duidelijkheid moeten zijn over de financiële kaders, die in het document van 3 februari volledig ontbreken.

FPG is ingenomen met de aandacht van het ministerie en provincies voor de bosstrategie. FPG is ook blij dat het belang van houtproductie daarin nadrukkelijker naar voren komt als essentieel onderdeel van duurzaam bosbeheer. Volgens FPG kan dat echter nog beter, FPG blijft daarom het belang daarvan benadrukken. Datzelfde geldt ook voor respect voor eigendom en eigenaren van bossen.

Ambities

Als hoofdambitie geldt het bos met haar verschillende functies door te geven aan toekomstige generaties, zo stelt de Kamerbrief. Verdere doelen zijn:

• Netto uitbreiding van het areaal bos in Nederland met 10% in 2030 (ca. 37.000 hectare). Buiten het Natuurnetwerk wordt daarbij gekeken naar kansen om aanleg van nieuw bos te combineren met andere functies zoals het opwekken van energie of woningbouw.
• Grotere vitaliteit en kwaliteit van bos. Op hoofdlijnen is het daarvoor van belang dat het bos completer (alle ontwikkelingsstadia) en meer divers (verschillende bostypen en boomsoorten) wordt.
• Toename van het aantal houtige landelementen zoals houtwallen, struiken, heggen, losse bomen in het landelijk gebied. Daarvoor komt een ‘aanvalsplan versterking landschappelijk identiteit’
• Het bos moet ook voor toekomstige generaties ruimte bieden voor verschillende vormen van gebruik. Daarbij ‘moet er ruimte zijn voor een lichte toename van de houtoogst’.

Randvoorwaarden

Voor het gebruik van houtoogst hanteert de minister het principe van cascadering. Dat betekent dat hoogwaardige langjarige toepassing, zoals bijvoorbeeld gebruik van hout bij bouw van huizen, voor gaat. De minister wil het gebruik van hout voor energie afbouwen. Voor FPG is niet helder hoe de minister denkt te kunnen ingrijpen in de markt daarvoor.

De strategie besteedt daarnaast aandacht aan het voorkomen van ontbossing. Ontbossing die is uitgevoerd in het kader van Natura 2000 wordt met terugwerkende kracht ruimhartig gecompenseerd, zo schrijft de minister. De financiering daarvan is echter nog niet rond.

Ook over de grootte van kapvlaktes spreekt de minister zich uit. Voortaan hanteert het ministerie ‘een maximum van 0,5 hectare als uitgangspunt bij regulier bosbeheer’. In de huidige code bosbeheer is dat nog 2 hectare. Vanwege maatschappelijke onrust die kan ontstaan is bij grotere kapvlaktes een zorgvuldige afweging nodig, zo schrijft ze. Dit zal worden uitgewerkt in de daartoe bestemde regelingen. FPG hecht er daarbij aan dat bosbeheerders en -eigenaren ruimte blijven houden voor professioneel bosbeheer, die past bij de omstandigheden.

Financiering en grond

De Kamerbrief van vier kantjes wordt gecomplementeerd met een meer uitgebreide achtergrondnotitie. In die notitie krijgt het vraagstuk van financiering en grond aparte aandacht.

In de notitie worden private partijen opgeroepen om grond beschikbaar te stellen voor het aanplanten van bomen. Expliciet wordt vermeld dat landgoederen kansen bieden om bosuitbreiding te realiseren. Onderdeel van de zoektocht daarbij is die naar grondruil voor bos, zodat bos op de geschikte plekken kan worden ontwikkeld, zo wordt geschreven. Wat de financiële bijdrage daaraan van het rijk en de provincies is blijft onduidelijk.

Financiering van bosbeheer

Dat overheidsmiddelen noodzakelijk zijn blijkt ook wel uit het hoofdstuk over financiering van bosbeheer. Daarin geeft de minister aan dat naar verwachting de kosten de komende decennia oplopen, vanwege de noodzaak om in te spelen op klimaatverandering en gevolgen van crises zoals droogte en ziekten. Naar aanleiding daarvan wordt geconstateerd dat het huidige stelstel voor natuurbeheer mogelijk niet toereikend is. Met oog daarop wil het ministerie werken aan nieuwe concepten voor financiering. Ook wordt gezocht naar nieuwe verdienmodellen. Als dit niet voldoende is, maken we aanvullende afspraken bij actualisatie Natuurpact, zo stelt de notitie. Dat laatste is een toezegging waar FPG de minister en provincies graag aan houdt.

Houtproductie

Houtproductie is geen doel, maar een middel om bij te dragen aan de klimaatopgave, zo stelt de notitie. FPG is het daarmee fundamenteel oneens en benadrukt dat houtproductie een wezenlijk en eigenstandig onderdeel vormt van duurzaam bosbeheer. Gelukkig constateert de minister in dat verband wel terecht, wellicht later toegevoegd aan de notitie, dat houtoogst een belangrijke bijdrage kan leveren aan financiering van bosbeheer, de economische positie van de sector versterken en innovaties stimuleren.

Gelet op de constatering van de minister in haar document dat het huidige subsidiestelsel voor natuurbeheer ontoereikend is, de middelen vanuit het klimaatakkoord beperkt en de nadruk die wordt gelegd op het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen, lijkt het belangrijk ook houtproductie als belangrijke eigenstandige waarde te koesteren.

De minister geeft aan dat ze in het vervolg van de bossenstrategie samen met terreinbeheerders een richtsnoer voor houtproductie wil uitwerken. FPG wil daaraan graag een actieve bijdrage leveren.

Ook EU aan de slag

FPG mist tenslotte in de bosstrategie aandacht voor de opvattingen van de EU over bosbouw. De EU-Raad heeft de Europese Commissie in dat kader verzocht (zie hier) een EU-bosstrategie na 2020 te ontwikkelen. In de visie van de EU wordt naast het belang van ecosysteemdiensten door de bosbouwsector, het belang van bosbouw voor plattelandseconomie benadrukt. Meer samenhang tussen het beleid van de lidstaten lijkt daarbij voor de hand te liggen.

Achtergrond

Meer over de stellingname van FPG bij de bosstrategie vindt u hier.
Voorts lanceerde FPG samen met Soil4U en de Bosgroepen op 3 oktober het klimaatmanifest. Met het Manifest geven particuliere landgoederen aan wat zij willen en kunnen bijdragen aan de huidige klimaatopgaven.