In het geval een verpachter langdurig bedrijfsmiddelen van overwegend belang aan de pachter ter beschikking heeft gesteld, heeft de verpachter een aanspraak op fosfaatrechten. In dat geval geldt een 50/50 verdeling. Dat is de uitspraak van het Pachthof over verdeling van fosfaatrechten.

Uitspraak Pachthof

Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft vandaag uitspraak gedaan over de vraag of de verpachter bij het einde van de pachtovereenkomst recht heeft op overdracht van fosfaatrechten (Arrest 200.241.805 van 26 maart 2019,).

Het Hof oordeelt dat de fosfaatrechten in beginsel van de pachter zijn en dat er geen reden is de rechten aan de verpachter over te dragen. In het geval echter de verpachter langdurig bedrijfsmiddelen aan de pachter ter beschikking heeft gesteld, heeft de verpachter aanspraak op fosfaatrechten, aldus het Hof.

Voor bedrijfsvoering onmisbaar

Voorwaarde is ook dat het gaat om bedrijfsmiddelen die voor het exploiteren van het bedrijf van de pachter van overwegend belang zijn. Volgens het Gerechtshof is hiervan sprake als de verpachter een hoeve verpacht, los land van 15 hectare of meer in reguliere pacht of liberale pacht die langer dan 12 jaar duurt, of een bedrijfsgebouw dat specifiek is ingericht voor de melkveehouderij.
(Voor een opsomming van de voorwaarden zie toevoeging onderaan dit artikel - red.)

50/50 verdeling

Voor de toedeling gelden zo nadrukkelijke voorwaarden. Als van voorgaande sprake is, dan moet de pachter bij het einde van de pachtovereenkomst fosfaatrechten overdragen. De verpachter moet daartegenover 50% van de marktwaarde van de overgedragen fosfaatrechten aan de pachter betalen.

Meer specifiek worden de fosfaatrechten voor 50% toegerekend aan de gebouwen en 50% aan de grond die de pachter op 2 juli 2015 ten behoeve van het gehouden vee ten dienste stonden en naar de verhouding toegerekend aan het verpachte.
(Voor een voorbeeld zie toevoeging onderaan dit artikel - red.)

Arrest bevestigt belang verpachter

De Federatie Particulier Grondbezit is ingenomen met dit Arrest en heeft reeds eerder bepleit dat de verpachter aanspraak heeft op fosfaatrechten (zie hier). FPG heeft in 2017 de discussie hierover gelanceerd, dat gold toen nog als een steen in de vijver (hier). Het betoog van FPG kreeg evenwel steeds meer bijval van onder andere juristen.

Vervolg

De zojuist gepubliceerde uitspraak van het Pachthof vraagt uiteraard nog nadere bestudering. Dat geldt bijvoorbeeld voor de ondergrens van 15 hectare. Partijen kunnen ook nog in cassatie gaan bij de hoogste rechter. De komende tijd zal duidelijk worden of dat ook zal gebeuren.

Eerdere berichten over dit onderwerp vindt u opgesomd onderaan in dit bericht.

Reacties in de media

• De reactie van de Bond van Landpachters (BLHB) vindt u hier en hier.
  
  
• De agrarische media gaven veel aandacht aan de uitspraak:

- Nieuwe Oogst: Onrust bij pachters over eigendom fosfaatrechten
- Boerderij: Verpachters krijgen toch zicht op fosfaatrechten
- Boerderij: Pachtersbond: proefproces over fosfaatrechten mislukt
- Boerderij column: 'Geen fosfaatbungalow voor pachters'

• Op boerenbusinesstv gaf Andreas van der Vis van Countus accountants en adviseurs een toelichting, video hier

Aanvulling 27 maart

Opsomming voorwaarden

In haar toelichting somt het Hof de voorwaarden als volgt op (hier)

Onder de volgende voorwaarden is de pachter verplicht tot overdracht van fosfaatrechten aan de verpachter:

• tussen verpachter en pachter bestond op 2 juli 2015 een reguliere pachtovereenkomst of een geliberaliseerde pachtovereenkomst die bij het aangaan 12 jaar of langer duurt;
• het betreft hoevepacht of pacht van minimaal 15 ha grond of pacht van een gebouw; het gebouw moet specifiek zijn ingericht voor de melkveehouderij en voor de uitoefening daarvan noodzakelijk zijn en door de verpachter ten behoeve van het bedrijf van de pachter aan de pachter ter beschikking zijn gesteld;
• de fosfaatrechten worden voor 50% toegerekend aan de gebouwen en 50% aan de grond die de pachter op 2 juli 2015 ten behoeve van het gehouden vee ten dienste stonden en naar verhouding toegerekend aan het gepachte;
• de verpachter dient aan de pachter 50% van de marktwaarde van de over te dragen fosfaatrechten per datum einde pachtovereenkomst te betalen.

Voorbeeld verdeling

Voor iedere situatie geldt een andere uitkomst. Het geding waarin uitspraak is gedaan betreft pacht van hoeve en grond. Een ander voorbeeld kan de volgende zijn. Een agrarisch bedrijf waar de gebouwen en 30 ha in eigendom van de boer zijn en hij daarnaast nog 30 ha pacht. De melkveehouderij heeft 3.000 kg fosfaat. Dan wordt 1.500 kg aan de gebouwen toegerekend en 1.500 kg aan de grond. Bij dit voorbeeld rust naar het lijkt volgens de uitspraak op de pachtgrond derhalve 750 kg.