Voedselbos op landbouwgrond kan in Overijssel vrijstelling herplantplicht aanvragen
Grondeigenaren die op landbouwgrond in Overijssel voedselbos willen aanleggen, kunnen op landbouwgrond een ontheffing aanvragen op de meldings- en herplantplicht. De grond blijft dan, planologisch gesproken, landbouwgrond.
Die ontheffing kan hier bij de provincie Overijssel aangevraagd. Het voedselbos hoeft namelijk niet herplant als op enig moment de grondeigenaar of haar opvolgers besluiten om de boomvormers te vellen. Met zo’n ontheffing op zak en onder toepassing van de gewascode 1940, die bij het invullen van de Gecombineerde Opgave gebruikt kan worden, kan richting gemeente effectief worden betoogd dat de grond bestemmingsplantechnisch landbouwgrond blijft, zelfs dat een omgevingsvergunning voor de aanleg van een voedselbos achterwege kan blijven. Hiermee wordt de aanleg van een perceel voedselbos in Overijssel een stuk eenvoudiger.
Hoe zit het wettelijk in elkaar?
De Boswet beschouwde kronensluiting vanaf 60% als boswetbos, dat hiermee bij algehele velling herplant moest worden. Deze herplantplicht zat al in de vroegere Boswet en zit nog onverkort in haar opvolger, de Wet Natuurbescherming (verder: Wnb) artikel 4.3 lid 1. Provincies kunnen echter (ex Wnb artikel 4.5 lid 4) in hun omgevingsverordening groepen gevallen benoemen die een vrijstelling hebben van de herplantplicht. Tot nu toe heeft nog geen enkele provincie een dergelijke vrijstelling in haar omgevingsverordening opgenomen. Ook kunnen provincies in individuele gevallen beslissen dat een grondeigenaar bij bepaalde bossoorten ontheffing (ex Wnb artikel 4.5 lid 3) krijgt van de herplantplicht. Provincie Overijssel heeft nu als enige provincie een makkelijk aan te vragen ontheffingsmogelijkheid specifiek voor voedselbossen op haar website geplaatst. Grondeigenaren kunnen hierdoor makkelijker besluiten tot voedselbosaanleg, omdat de aanleg van voedselbos met een ontheffing op zak teruggedraaid kan worden en men geen besluiten neemt die de toekomstige generatie bindt. Met andere woorden: er is geen sprake van vermogenswaardedaling.
Effectiefste stimulans voor bosaanleg
Met de klimaatverandering is bosbeheer en bosaanleg bijzonder hot geworden. Bos legt CO2 vast en bouwen met hout maakt dat de vastgelegde koolstof pas zeer veel later terugkomt in de atmosfeer. Dus de boseigenaar wordt algemeen bejubeld en de overheid tracht de grondeigenaar te verleiden tot de aanleg van bos. Er zijn tevens bedrijven te vinden die bij wijze van sponsoring graag de plantsoenaankoop en de plantkosten aan de boseigenaar willen vergoeden. Maar het vergoeden van de vermogenswaardedaling is vaak voor deze marktinitiatieven te begrotelijk. En vergoeden van de vermogenswaardedaling via de SKNL is slechts op enkele plekken mogelijk. Dit maakt dat de enthousiaste grondeigenaar die bos aan wil leggen op landbouwgrond zelf de vermogenswaardedaling voor haar rekening moet nemen. En dat is vaak een brug te ver. Deze aanvraagmogelijkheid van een ontheffing op de herplantplicht die Overijssel nu specifiek voor voedselbossen heeft ingesteld, komt niet zozeer tegemoet aan de stille neiging die de grondeigenaar zou hebben om het bos na x jaar weer te vellen, maar aan haar wens om niet de beslisruimte van de toekomstige generatie eigenaren in te perken. Provincies die serieus werk willen maken van bosaanleg wordt dus aangeraden om in hun omgevingsverordening een vrijstelling van de herplantplicht te formuleren, of een ontheffingsmogelijkheid van de herplantplicht in het leven te roepen.
Landbouwbedrijf of bosbedrijf?
De fiscale duiding van voedselbosgrond-met-een-ontheffing-van-de-herplantplicht is relevant. Die loopt niet gelijk met de planologische duiding van voedselbosgrond-met-ontheffing-van-de-herplantplicht. Op 20 juni 2023 zijn er Kamervragen (link) gesteld over de aanslagen Inkomstenbelasting die een aantal Groningse en Drentse bosboeren recentelijk kregen of krijgen opgelegd. Het zijn agrariers die in de jaren ’80 en ’90 tijdelijk bos hebben aangelegd. Dit is bos waarvoor men indertijd een beschikking vrijstelling van de herplantplicht heeft verkregen. Deze agrariers hebben het bos geveld toen de grond nog in hun onderneming zat. De grond is planologisch landbouwgrond gebleven, maar de fiscale consequenties zijn van geheel andere aard. Deze bosboeren worden nu bij verkoop en bij doorgeven van deze grond aan de bedrijfsopvolger ermee geconfronteerd dat de landbouwvrijstelling op deze grond niet van toepassing wordt geacht. Met als gevolg het heffen van belasting over de waardestijging van de grond, wanneer deze waardestijging wordt gerealiseerd. Het laatste woord is hier nog niet over gezegd, want de Hoge Raad moet hier nog over oordelen. Ook wordt met spanning gewacht op de antwoorden op de Kamervragen.
Voor de eigenaren van voedselbossen geldt nu: een gewaarschuwd mens telt voor twee. Voor het aanleggen van een voedselbos in box 3 is er geen gevaar: maar dan moet de verkoop van bosproducten kwalificeren als normaal actief vermogensbeheer. Of men over een ontheffing van de herplantplicht beschikt, is bij box 3 niet relevant. Voor het aanleggen van een voedselbos in box I waarbij men een ontheffing op de herplantplicht in de zak heeft, moet men waakzaam zijn als men het bos weer in zijn geheel wil vellen. Een precies advies over hoe met deze fiscale materie om te gaan kan nu nog niet worden gegeven.
Wij komen hier in de toekomst op terug.
Auteur: Ineke Brusse
