Boekbespreking: Verhaal van Gelderland mag in geen Gelderse boekenkast ontbreken
De Staten van Gelderland uitten in 2013 de wens dat er een integrale geschiedenis van Gelderland zou komen en daartoe werd Dolly Verhoeven aangesteld als buitengewoon hoogleraar Gelderse geschiedenis aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Samen met 21 auteurs heeft zij zich van haar enorme taak gekweten: Verhaal van Gelderland bestaat uit vier schitterend geïllustreerde boeken in een cassette met totaal 1500 pagina’s Gelderse geschiedenis, van prehistorie tot 2020.
Het eerste deel handelt over de prehistorie, het tweede over het graafschap en hertogdom, het derde over de Bourgondische tijd en de Republiek en het vierde over de periode vanaf 1795 (Bataafse Republiek/Napoleontische tijd en het Koninkrijk).
Het valt niet mee om te schrijven over een samengeraapt territorium als Gelderland. Nog altijd (ook binnen het GPG) verdelen we onze provincie graag in drie delen: Veluwe, Achterhoek en Liemers, en het Rivierengebied. Drie gebieden met elk een eigen identiteit. Daarom is het des te interessanter om te lezen hoe Gelderland door de eeuwen heen Gelderland is geworden. Overigens was het oorspronkelijk veel groter en behoorden ook Roermond en omstreken en Duitse gebieden tot Gelre. De graven en hertogen verplaatsten daarom voortdurend hun hof, en reisden met hun ‘gesinne’ (dat wil zeggen hun gezin en naaste dienaren en adviseurs) van hot naar her, ook toen hun collega’s elders allang vaste residenties vestigden.
Dat was tegelijkertijd de zwakte én sterkte van Gelre: de vele buitengrenzen en grote territoriale verschillen maakten het kwetsbaar, en dat maakte een sterke troepenmacht noodzakelijk. De Geldersen waren dan ook beruchte vechtjassen en zelfs ten tijde van de Republiek was een groot deel van de officieren uit de Gelderse landadel afkomstig. Oorlogen – ook intern – lopen als een rode draad door de Gelderse historie en menige strijd is op Gelderse grond uitgevochten.
Toch heeft Gelderland uiteindelijk het onderspit moeten delven. En helaas, de geschiedenis wordt niet alleen door de overwinnaar geschreven, maar gaat ook voornamelijk over de overwinnaar zelf. Daarom zijn er tal van uitvoerige studies over Holland of de Bourgondiërs verschenen en werd de roemruchte Gelderse geschiedenis naar de voetnoten verbannen. Met de publicatie van Verhaal van Gelderland is dat definitief rechtgezet.
Verhaal van Gelderland is verschenen bij Boom Uitgevers Amsterdam (2022), ISBN 978 90 2444 2560.
