Nieuwe kabinetsvisie ruimtelijke ordening: landgoedmodel biedt uitkomst
Het kabinet heeft haar visie op het herpakken van de nationale regie op ruimtelijke ordening gepubliceerd. Dit deed de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Hugo de Jonge (CDA), met de langverwachte Kamerbrief: “Nationale regie in de ruimtelijke ordening”. De minister constateert dat de druk op de beschikbare grond in Nederland enorm is. FPG vraagt al jaren aandacht voor deze toenemende gronddruk en de noodzaak van een integrale aanpak door combineren van functies. De provincies zijn nu aan zet om in antwoord op de landelijke opgave met regionale doorvertalingen te komen.
Het woningtekort, de behoefte aan hernieuwbare energie en ruimte voor de kwaliteit van de natuur vragen doen allemaal een beroep op het landelijke gebied. Het kabinet wil daarom de regie van de overheid herpakken op de ruimtelijke inrichting. Er moet volgens het ministerie nadruk worden gelegd op de lange termijn en het klimaatbestendig maken van het land. Daarvoor is er een ruimtelijke analyse gemaakt, langs drie clusters: 1) landbouw en natuur, 2) netwerken voor energie en (circulaire) economie en 3) leefbare steden en regio’s. In alle clusters zijn water en bodem sturende factoren.
Een belangrijk ankerpunt van het beleid is het voorkomen van afwenteling van problemen, lasten en schaarste naar toekomstige generaties, met daarin het centraal stellen van gebiedskenmerken en -waarden. Hierin herkent de FPG het belang van het op peil houden van de kwaliteit van het buitengebied, met waardevol natuurschoon en ruimte voor recreatie en landbouw. De in de Kamerbrief voorgestelde doelstelling voor integraliteit met daarin een decentrale regievoering omarmt de FPG. Ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking woont buiten de randstad. Het meenemen van het ‘randland’ (zoals genoemd in de brief) en de belangen die daar spelen biedt mogelijkheden om oplossingen te vormen die gedragen worden door de lokale belanghebbenden.
Werk samen, met het landgoedmodel
De FPG vindt dat Nederland bij de uitwerking van deze visie moet streven naar het combineren van elkaar versterkende functies: economie, ecologie en erfgoed. Op landgoederen en andere gronden, waar ondernemers zich inzetten voor de karakteristieken van het buitengebied. Daar is een groot maatschappelijk bewustzijn en wordt ondernemerschap ontwikkeld. Het landgoedmodel van de FPG is dan ook een interessant uitgangspunt dat gebruikt kan worden bij verdere concretisering en uitwerking van de Kabinetsvisie. FPG en haar leden maken hier graag werk van.
Herwaardering van ruimtelijk beleid
Op de geconstateerde heikele punten ‘wateroverlast, bodemdaling, verdroging, bodem- en waterverontreiniging, hittestress en biodiversiteitsverlies’ kunnen grondeigenaren en beheerders een belangrijke rol vervullen. Landeigenaren zetten zich sinds jaar en dag in voor hoogwaardig natuurbehoud, de toegankelijkheid van het buitengebied en de kwaliteit van de leefomgeving.
Grond en de energietransitie
De minister benadrukt in zijn brief dat de energietransitie niet alleen een verhoogde druk op beschikbare grond bovengronds maar ook ondergronds betekent. Waar de Nationale Omgevingsvisie vooral wijst op het belang van de klimaatbestendige aanleg en veiligheid voor overstromingen van de energie-infrastructuur, wordt er geen rekening gehouden met de eigenaren van de grond waar de infrastructuur in geplaatst moet worden. De FPG zet zich in voor gezamenlijke oplossingen bij aanleg en onderhoud van netwerken, en voor reële vergoedingen voor vermogensdaling en beperkingen in het grondgebruik.
Van visiestrategie naar concrete plannen
Met de ruimtelijke visieplannen ontstaat er 1 juli 2023 inzicht of de uitvoering van de programma’s ruimtelijk mogelijk is in de betreffende provincie of dat nationale aanvullende keuzes noodzakelijk zijn. Het stapelen van regionale opgaven moet voorkomen worden door middel van een gebiedsgerichte en integrale aanpak. Wederkerige afspraken hierover in oktober 2023 vormen het ruimtelijke arrangement per provincie.
