Pacht: it takes two to tango
Zonder verpachters geen pacht. Dat is de reactie van
Zonder verpachters geen pacht. Dat is de reactie van de FPG op de LTO-pachtvisie. De half juni gepresenteerde LTO-visie biedt onvoldoende perspectief voor verpachters om hun grond blijvend aan te bieden voor pacht. LTO heeft er bovendien voor gekozen haar visie uit te brengen zonder overleg met verpachters. Een gemiste kans om pachters en verpachters dichter bij elkaar te krijgen.
LTO bepleit in haar pachtersvisie voor behoud van de reguliere pacht als basis, waarbij de pachtprijs op basis van de agrarische opbrengstwaarde wordt bepaald. Naar de mening van de FPG een pachtvorm met onrealistisch lage pachtprijzen en teveel dwingend recht. Daarmee wordt de wil van verpachters om te verpachten nog verder ontnomen.
Zonder financieel rendement geen verpachters
LTO vindt in haar visie dat de “financieel gedreven rendementswens van de verpachters bij reguliere pachtvormen moet komen te vervallen”. Daarmee plaatst zij zich volgens FPG buiten de werkelijkheid. Als verpachters geen fair rendement kunnen maken op hun bezit, zullen er geen nieuwe reguliere pachtovereenkomsten worden gesloten en zal deze pachtvorm een stille dood sterven.
Hoge belastingdruk en lage pachtnormen maken dat het directe rendement op reguliere pacht nu al in veel regio’s negatief is (lees meer hier). Mede hierdoor is het areaal regulier verpachte grond de afgelopen jaren fors teruggelopen (hier).
Ook voorwaarden te beperkend
Naast kritiek op het directe rendement bestaat er onder verpachters ongenoegen over de trits beperkende voorwaarden bij de huidige reguliere pacht. Het verlengingsrecht, voorkeursrecht en indeplaatsstellingsrecht maakt dat verpachters de huidige reguliere pachtvorm als onaantrekkelijk beschouwen. Verder gelden de pachtprijstoets en het ontbreken van de mogelijkheid tot opzegging als de pachter de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt, als beperkend. Verpachters verliezen door deze voorwaarden langdurig alle invloed op wat er met hun grond gebeurt.
Duurzaam bodembeheer
De LTO-pachtvisie benadrukt terecht het belang van verduurzaming van de sector en van duurzaam bodembeheer. Bij de huidige reguliere pacht kan een verpachter géén afspraken met pachter maken over duurzaam bodemgebruik
Bij geliberaliseerde pacht kunnen verpachter en pachter wel afspraken maken over o.a. duurzaamheid en bodemgebruik. Dit maakt juist dat geliberaliseerde pacht een goed instrument is om de verduurzaming van de landbouw te stimuleren (zie hier). LTO pleit echter juist voor het afschaffen van dit instrument.
Als alternatief presenteert LTO wel duurzame flexibele pacht. Bij deze pachtvorm zouden pachter en verpachter afspraken kunnen maken over duurzaamheid en bodemgebruik. Maar door de pachtprijs vervolgens te maximeren op 80% van de reguliere pachtprijs, is deze pachtvorm niet interessant voor verpachters. Particuliere verpachters moeten immers nu al geld toeleggen op de reguliere pachtprijs. Een verdere verlaging is daarmee niet erg realistisch.
Positief nieuws
Met het voorstel van LTO dat agrariërs onderling meer mogelijkheden hebben om grond te kunnen ruilen, is FPG het eens. Met grondgebruiksovereenkomsten kunnen ondernemers onderling afspraken maken over duur, tijd en grondgebruik. Dit is precies wat volgens FPG een modern pachtbeleid ook vraagt.
FPG is het ook eens met het pleidooi van LTO, daarin gesteund door BLHB en NAJK, om de AOW-gerechtigde leeftijd van de pachters te herintroduceren als beëindigingsgrond. Hierdoor komt er meer pachtgrond beschikbaar voor de nieuwe generatie boeren en hierdoor krijgt de grondgebonden landbouw betere perspectieven.
Afschaffen korte pacht belemmert bedrijfsvoering
Als tenslotte, zoals LTO wenst, kortdurende pacht wordt verboden, zal de daling in areaal pachtgrond nog rapper gaan dan de afgelopen periode. Veel agrariërs en LTO-leden maken nu om diverse redenen gebruik van deze veelgevraagde pachtvorm. Afschaffen ervan zal hen belemmeren in hun bedrijfsvoering en flexibiliteit. FPG is voorstander van een modern pachtstelsel met diverse pachtvormen. Onderdeel daarvan is ook dat bij bepaalde pachtvormen pachters en verpachters meer vrijheid hebben om onderling afspraken te maken over prijs, duur en gebruik.
FPG nodigt LTO uit tot gesprek, evenwicht pachter en verpachter van groot belang
LTO heeft FPG niet betrokken bij haar pachtvisie. Dat is jammer omdat het pachtbeleid slechts succesvol zal zijn als er evenwicht is tussen de belangen van pachter en verpachter. Als belangen van verpachters onvoldoende worden meegewogen, zal het pachtsysteem een stille dood sterven.
Om dat te voorkomen staat FPG blijvend voor een constructieve samenwerking voor een revitalisering van het pachtstelsel. In dat kader bereikten FPG en LTO in 2016 bij het Spelderholt-overleg een akkoord over een vernieuwd pachtstelsel (zie hier). FPG is bereid opnieuw het gesprek aan te gaan over zo’n evenwichtig pachtstelsel.
Door een evenwichtig pachtstelsel is het mogelijk om meer grond bij de productie van het bedrijf te betrekken en om grond maximaal beschikbaar te krijgen voor een duurzame grondgebonden landbouw, zonder dat verwerving of bancaire financiering noodzakelijk is. Daarmee wordt de grondgebonden landbouw en bedrijfsovername door jonge boeren sterk gestimuleerd. Het zou jammer zijn als dit door te veel regulering wordt ontmoedigd.
In de media verschenen verschillende artikelen over de LTO-visie en de reacties daarop, onder andere van FPG:
